دانلود پاورپوینت بازارهای ایرانی

مقدمه:

بازارهای ایرانی

واژه بازار بسیار کهن است و به معنی محل خرید و فروش و عرضه کالاست. بازار در فارسی میانه بازار های ایرانی به صورت “وازار” و با ترکیب هایی مانند وازارگ (بازاری) و وازارگان (بازرگان) به کار می رفته؛ …

در زبان فارسی بازار به بازار های ایرانی عنوان اسم مکان به معنی محل خرید و فروش کالاست واژه بازار در ادبیات فارسی مفهومی وسیع و گسترده دارد

و به معنی بازار های ایرانی محل شلوغ و پرازدحام، اعتبار و اهمیت اشخاص و غیره به کار می رفته است.

بازرگان و سوداگر ایرانی باید در جایی مقام داشته باشد که خریدار بتواند با اسانی کالای او را با انچه دیگران عرضه میدارند مقایسه کند و وضع استثنایی و انحصاری ان باعث فریب و غبض نشود .پدید امدن رسته و گرد اوری کالاهای مشابه در دکانهای نزدیک به هم و در یک بازار با تیم و سرا معلول همین نظام خاص پیشه وری و سوداگری ایرانی است که برخلاف نقاط دیگر جهان به خریدار فرصت میدهد تا خواسته و کالای مورد نظر خود را به ارزانترین بها و به نحو دلخواه بی عیب و متناسب با اقتصاد خانواده خود تهیه کند بی انکه مانند امروز ناچار باشد برای خریداری چیزی صدها مغازه را که هریک اقلا پانصد متر باهم فاصله دارد سر بزند .

اصل کلمه بازار خیلی قدیمی است.بازار محل اجتماع محل داد وستد کانون شورشها و اعتصابها سیاستمداریها محل پخش اطلاعات مراوده اشنایی و گاهی اوقات نقش مکانی امنیتی را نیز ایفا می کرده است.در جشنها بازار را چراغانی اینه بندی و ازین بندی می کردند.

شهرهایی که در ورودی بازار داشتند را بازارگاه می گفتند.همچنین شهرهایی که محل انبار بوده بارکده نامیده می شده است .

در شهرهابازارچه نیازهای یک محله را برطرف می کرده است.بازار در مرکز شهر بوده و همه چیز در ان یافت میشده ولی بازارچه ها دکانهایی مربوط به خرید مردم محل داشته و برای خرید و فروش کالاهای اصلی به بازار بزرگ می رفته اند.

بیشتر بازارها در شهرهای قدیم ایران بیرون از دروازه کاروان رو بوده به داخل شهر امتداد می یافته و گاهی تا بیرون شهر می رفته است(بیرون به معنای حومه بوده است).بیشتر بازارها در بخش بیرون قرار داشته اند.

تا چندی پیش در شهرهای گرم مرکزی ایران رویه خوبی که برای احداث دکان در دوسوی خیابان از روزگاران قدیم داشتند حفظ شده بود.در کنار پیاده روها ایوانهایی وجود داشت که مغازه ها را از پیاده رو جدا می کرده و به خریدار فرصت می داد تا در سایه مطبوع کالای مورد نظر خود را برگزیند.متاسفانه معماری معاصر این سنت بسیار معتدل معماری ایرانی را کنار گذاشت مغازه ها با پایه ها و کرکره های فلزی چون کوره های ادم سوزی سهمناکی درست در مجاورت خیابان سرباز و بی درخت پدید امد.

چنانکه گفتیم در روستاها و شهرهای کوچک در هر کوی و برزنی میدانگاهی یا بنگاهی وجود داشت که همه کوچه های ابادی به ان متصل میشد در کنار میدان یک گرمابه یک خانقاه یک مسجد و یک بازارچه میساختند و بعدها اغلب میدانچه ها به حسینیه ایی تبدیل شد که تکیه ای در کنار ان داشت و در مراسم مذهبی دسته ها و گروههای عزادار یا نمایشگران مذهبی در ان گرد می امدند و روزهای عادی مردم محل مایحتاج روزانه خود را از بازارچه مجاور میدان تهیه می کردند.معمولا خانه بزرگ ده و امام جماعت نیز نزدیک میدان بود

در شهرهای بزرگ میدان شاه یا میدان مرکزی شهر جای بنگاه روستاها را می گرفت و در پیرامون میدان اغلب بازارهای بزرگ و معتبر ساخنه می شد.بازار سه یا چهار طرف میدان دور می زد و به وسیله ایوانی با میدان مرتبط میشد و گاهی در محل تقاطع ان چهار سویی احداث می کردند که خود مرکز ارتباطی چهار بازار یا قیصریه بود.

بازارهای بزرگ هر یک به نام کالای ویژه ای که در ان عرضه میشد یا صنعتگرانی که در ان کار می کردند معروف بود .مانند بازار اهنگران بازار مسگران بازار کره پنیر فروشان بازار قند ریزان بازار نقشبندان بازار قندی سازان و امثال ان و بازارهای منشعب از چهارسوها و بازارچه های اختصاصی محلات به خرید و فروش خوار و بار و میدانچه ها به سبزی و تره بار اختصاص داشت.

تشعب بازار دلایل مختلفی داشته است.بعضی بازارها مثل گنجعلی خان کرمان و بازار اصفهان بازار وکیل شیراز با طرح اصلی ساخته شده اند.همینطور اغلب قیصریه ها .اما بازاری مثل بازار تهران به تدریج ساخته شده است.

عناصر مختلف بازار عبارتند از:

(1)راسته (اصلی ترین عنصر بازار

2)رسته

3)دالان

4)سرا یا خان

5)خانبار(محل انبار کالا)

6)تیم یا تیمچه

7)قیصریه

8)دکان

:و عناصری که جز نیاز بازار بوده است مثل

-قهوه خانه و شربت خانه و چایخانه که اغلب انها از بین رفته اند

-خوراک پزخانه محلی برای غذا

-مساجد کوچک حمام و غیره چون کسبه بازار مومن و مسلمانترین مردم شهر بوده اند در تمام ارسن های بازار این عناصر قرار داشته اند.

1- راسته

راسته ها مسیرهای اصلی بازارها هستند که یا موازی هم (مثل تهران)و یا متقاطع بوده اند.وقتی دو راسته اصلی همدیگر را قطع می کردند چهار سو یا چهار سوق بوجود می امده و معمولا سر ان را پخ می کرده اند

راسته های معروف در بازار اصفهان کرمان شیراز تبریز یزد کاشان و ..هستند.در بعضی شهرها به مناسبتهایی این مسیرها طولانی می شدند مثل بازار زنجان که طولانی ترین بازار سرپوشیده ایران است.دلیل ان نیز سرمای زیاد و طولانی شهر است. خوی نیز بازاری چند برابر مقیاس خود دارد (بدلیل هوای سرد).بازار لار نیز یکی از زیباترین بازارهاست.در چهار سوق بازار مکانی برای داروغه بنام تخت داروغه یا تخت میر شب که انتظامات بازار را حفظ می کرده است اختصاص داده شده است

:چهار سوق های معروف عبارتند از

چهارسوق اصفهان

چهار سوق لار

چهارسوق شیراز

چهارسوق یزد

چهار سوق کرمان

2-رسته: به معنی صنف است و در بخشهای مختلف راسته اصلی قرار می گرفته مثل رسته گیوه فروشها مسگرها و غیره این عنصر محیطی ازاد برای خریدار بوده که با مراجعه به رسته مخصوص جنس خوب را خریداری می کرده است رسته ها معمولا روبروی هم نیست و سعی می شود تا برای بوجود نیاوردن شلوغی به صورت چهار راه ساخته نشود.رسته هایی مثل رسته مسگرها را به خاطر سر و صدای ان دور از مشاغل دیگر می ساختند .رسته های معروف در کرمان اصفهان و سایر شهرها ساخته شده است.

4)سرا یا خان:همان تجارت خانه بوده است.نمونه جنس از انجا تحویل گرفته شده و در جاهای مختلف پخش می شده است.تقریبا در تمامی شهرهای ایران سراهای زیبایی وجود دارند .از سراهای بزرگ و مشهور سرای گنجعلی خان کرمان و سرای وزیر قزوین در حد نفاست است که باز هم متاسفانه گنبد عظیم دومی را فرو ریخته اند

است سه دالان ملک در تهران از دالان های معروف هستند.

3-دالان:فرق دالان با رسته در این است که در دالان در کنار جنسهای مشابه جنسهای مختلفی نیز وجود داشته

5-خانبار یا کالنبار:محل انبار و کار روی جنس بوده است.جنسی که به وسیله چهار پایان حمل می شده نمی بایست وارد بازار شود(حتی بوسیله چرخ و زنبه و گاری)لذا اجناس از راهی موازی بازار بنام پس کوچه یا پشت کوچه در خانبارها خالی می شده .خانبارها محوطه بزرگی در پشت سراها بوده و در انجا چند کارگاه دستی کوچک و انبار قرار داشته است مثل کارگاه بسته بندی و یا اینکه عناصر مختلف یک جنس مثل گیوه که شامل رویه گیوه و تخت گیوه می شد در انجا جمع شده روی ان کار می کردند و بعدا به سرا برده می شده است. در پشت سرایی در قزوین و همینطور سرای گنجعلی خان کرمان هنوز خانبارهای ان باقی مانده است.

مجموعه گنجعلی خان کرمان

گنجعلی خان از سرداران سلحشور دربار صفویه بود كه به سال 1005 هـ .ق به فرمان شاه عباس صفوی حاكم كرمان گردید. او مردی لایق و حاكمی دلیر و مدیر بود. دوران حكومت وی در كرمان از روشن ترین دوران تاریخی این دیار است. در این دوره كرمان از ثبات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی خوبی برخوردار بود و بی تردید این وضعیت سرچشمه از لیاقت و كفایت حاكم «گنجعلی خان» سرچشمه می گرفت.
اقدامات عمرانی چشمگیری در دوران حكومت (1005 – 1034 هـ .ق) صورت پذیرفت كه بنا به گفته دكتر باستانی پاریزی «او سعی داشت شهر ضعفا را لااقل به دهكده اغنیا تبدیل نماید». از جمله بناهای عام المنفعه كه به دستور این حاكم در شهر كرمان ساخته شده مجموعه گنجعلی خان شامل میدان، مسجد، حمام، بازار، سرا و سایر ابنیه دیگری است كه در دوران حكومت او احداث و امروزه از جاذبه های تاریخی و دیدنی شهر كرمان محسوب می گردند.

بازار گنجعلی خان
بازار از دیرباز نه فقط یكی از مراكز خاص تجاری و تعیین كننده سرنوشت اقتصادی شهر ما محسوب می شده بلكه در گذرگاه سیاست و مسائل اجتماعی به طور كلی ساختار فرهنگی و معماری جایگاه خاصی داشته است. از لحاظ ساختار فرهنگی، بازار هم مكانی برای داد و ستد به شمار می رفت و میعادگاه اهل تجارت بود و هم دانشگاهی برای تدریس اخلاق فرزانگی. خصیصه و تبادلات تجاری در شهر كرمان در دوره های مختلف، بازار پر رونق را تدریجاً شكل داده است. بازار اصلی و بزرگ شهر در مركز آن قراردارد و جهت آن شرقی – غربی است. این بازار خط مستقیمی است كه در دو سوی آن دو دروازه ورودی و خروجی شهر یعنی دروازه ارگ و دروازه مسجد (وكیل) قرار دارد. طول آن حدود سه كلیومتر است و متشكل از كاروانسراها، سراها و تیمچه هایی است كه همگی در دو راستای عمود بر هم جای گرفته اند. دو بخش از بازار كرمان در زمان یكی از حكام و فرمانروایان این دیار ساخته شده و از حیث ویژگی هایش در ایران، منحصر به فرد و در داخل و خارج كشور زبانزد خاص و عام است.

بخشی از بازار بزرگ كرمان در مجاورت مجموعه گنجعلی خان قرار دارد كه بازار مسگری و بازار گنجعلی خان از آن جمله اند. بازار مسگری و بازار گنجعلی خان از آن جمله اند. بازار مسگری در امتداد بازار كلاه مالی در ضلع شمالی و شرقی میدان گنجعلی خان هستند كه عناصری مثل ضرابخانه و آب انبار در آن قرار گرفته اند و بازار مسگری جلوی ضرابخانه به طول 98 متر و عرض 6 متر است. همچنین بازار جنوبی گنجعلی خان كه حمام در اواسط آن قرار دارد و بخشی از بازار بزرگ (راسته بازار) را تشكیل می دهد و در امتداد بازار سراج ها قرار دارد. در تلاقی بازار غربی و جنوبی در گوشه جنوب غربی، چهار سوق بزرگ شكل گرفته كه معماری این فضا در نوع خود كم نظیر و سقف آن در گذشته فرو ریخته و مجدداً بازسازی شده و تزییناتی از دوره قاجاریه زینت بخش آن است.

قيصريه
واژه ي قيصريه اززبان آرامي وارد زبان عربي شده و عنوان لقب امپراتور روم بوده است.قيصرلقب يوليوس (JULIUS Cairus)امپراتور روم بود که بعدها همه ي امپراتورهاي روم به اين عنوان ملقب شدند (قيصررم) و ازآن پس عنوان ولقب امپراتوران آلمان و روسيه ي تزاري هم شد [دانشنامه ي جهان اسلام، 330/1372] به نظرمي رسد که واژه ي قيصريه در بازارهاي سنتي ايران به مهم ترين و زيباترين بازارها اطلاق مي شد که به دستور شاهان و حکام بنا شده بودند. منظوراز به کار بردن اين اصطلاح، بازاري ست که در شأن قيصر،امپراتور روم باشد، لکن هيچ ارتباطي با شاهان رومي نداشت، اما به معني شاهانه و با عظمت مي باشد. قيصريه اصفهان در نهايت زيبايي و عظمت و دردو طبقه بنا شده و از شکوه و جلال خاصي برخوردار است که طبقه ي بالا براي توليد،انباري و استراحت و طبقه پايين براي عرضه ي کالا به خريداران بود،اين نکته نيزگفتني ست که بازارقيصريه يادگارشاه عباس اول، نخستين قيصريه ي بازار اصفهان نبوده، بلکه قبل از بناي آن نيز قيصريه اي با ميدان (ميدان کهنه ) در محل ورودي بازار قديم بوده، که احتمالاً يادگار عصر سلاجقه بوده است. شاردن،سياح فرانسوي در اين باره چنين مي نويسد:«درشمال شرق ميدان ( ميدان کهنه ) قيصريه ي قديم يا ورودي بازار قرار داشته که دروضعيت بسيار خرابي بوده است.»

ودیگر توضیحات…………………………..

تصاویری از قسمت های مختلف پروژه……………………….

تعداد صفحات:57

دانلود فایل